İşbirlikli Öğrenmede Öğretmenin Rolü

İnternet yoluyla işbirlikli öğrenmede yöneticinin ya da  öğretmenin rolü, eğitim uygulamasının başarısı için oldukça önemlidir. Bazı deneyimler internet yoluyla eğitimdeki işbirlikli öğrenmede başarı ya da başarısızlığın, teknik etmenlerden çok sosyal etmenlere bağlı olduğunu göstermektedir²⁴. İnternet yoluyla eğitimdeki işbirlikli öğrenmeyi sağlamada yöneticilerin ya da öğretmenlerin dört temel rolünün olduğu bilinmektedir. Bunlar;  eğitsel, sosyal, yönetsel ve teknik rollerdir²⁵.

Eğitsel Rol: Öğretmenin en önemli  rolü eğitsel yönden geliştirici olmasıdır. Eğitsel yönden geliştirici bir yönetici ya da öğretmenin başlıca nitelikleri şunlardır:

1. Uzman bilgisine ve görüşüne sahiptir.
2. Kritik noktalarda tartışmaya odaklanır.
3. Tartışmalarda sorular sorar ve öğrencilerin katılımlarına tepki verir.
4. Birbirinden farklı yorumları bir araya getirir.
5. Ortaya çıkan  yeni konuları canlandırmak için ana noktaları sentezler.

Sosyal Rol: İnternet yoluyla işbirlikli öğrenmede öğretmenin,  geleneksel öğrenme ortamlarındaki bir öğretmenin, rehberin ya da yöneticinin sahip olduğu anahtar sosyal becerilere de sahip olması gerekir. Sosyal yönden güçlü bir öğretmenin başlıca nitelikleri şunlardır:

1. Tüm katılımcıların etkin katılımlarını sağlar.
2. Tüm katılımcıların etkin katılımlarını değerlendirir.
3. Grup üyelerinin farklı bakış açılarını ve görüşlerini keşfetmelerine yardımcı olur.
4. Grup içi rapor oluşturmanın gerçekleştirildiği ve öğrenmelerine sahip çıkıldığı açıklık ortamı oluşturabilme yeteneğine sahiptir.

Yönetsel Rol: Öğretmenin bu rolü yerine getirebilmesi için başlıca şu niteliklere sahip olması gerekir.

1. Eğitimin zaman çizelgesini iyi ayarlar.
2. Etkileşim için temel kuralları belirler ve kurallara açıklık getirir.
3. Tartışmaların hedeflerini belirler.
4. Yüksek liderlik özelliğiyle uygulamanın işleyişini  ve etkileşimi sağlar.

Teknik Rol: İnternet yoluyla işbirlikli öğrenmede öğretmen teknolojiyle uyum içinde olmalıdır. Böyle bir öğretmenin başlıca nitelikleri şunlardır:

1. Katılımcıların yazılım ve donanımı tanıdıklarından emin olur.
2. Kullanıcı izin haklarını düzenler.

Örneğin;  kim hangi konferansa giriş hakkına sahiptir, kullanıcılar yalnızca okuma mı, yoksa hem okuma hem de yazma iznine mi sahiptirler?

1. Konferansın düzenini tasarlar.
2. Özel tartışma konuları ya da grup proje çalışmaları için küçük gruplara yönelik alt uygulamalar düzenler.

Öğretmenin rolü, eğitim uygulaması  ilerledikçe ve öğrenciler eğitim uygulamasında güven ve deneyim kazandıkça değişecektir. Etkili çevrimiçi yönetim geliştirmek için beş basamaklı bir model geliştirilmiştir. Bu modelde şu beş basamağın önemi vurgulanmaktadır:

1. Sisteme giriş ve güdüleme: Sistemin nasıl kullanılacağına ilişkin bilgiler vermek ve kullanıcının kendine güvenini arttırarak düzenli olarak giriş yapmalarını cesaretlendirmek.
2. Sosyalleşme: Grup bağlılığını ve kültürünü geliştirmek ve etkin çalışma için yöntemler geliştirmek.
3. Bilginin paylaşımı: Tüm katılımcıları tartışmaya katılmak için cesaretlendirmek, farklı öğrenme biçimleri için bilgilendirme ve destekleme, değişimi yapılan düşünce ve bilgileri özetleyip bir araya getirmek.
4. Bilginin yapılandırılması: Etkileşimi özendirmek, öğrenme bileşenlerine bağlantılar kurmak,  dönüt vermek ve öğrencilerin birbirleriyle etkileşimlerine ve kendi bilgilerini oluşturmalarına izin vermek amacıyla azaltmak.
5. Öğrencileri öğreticiler olarak geliştirmek: Katılımcıları internet yoluyla eğitimi yönetebilir duruma getirmek²⁶.

İnternet yoluyla öğretim de işbirlikli öğrenme, öğrencilerin bilgiyi yapılandırmaları ve öğrenmeleri konularında kontrolü ele geçirmeleri için cesaretlendiren olanaklar sunmaktadır. Bu da internet yoluyla işbirlikli öğrenmede öğretmen ve öğrencilerin konumlarının değişmesine neden olmaktadır. Öğretmen ve öğrencilerin temel konumları Tablo 7’de gösterilmiştir.

Tablo 7: İşbirlikli Öğrenmede Öğretmen ve Öğrencilerin Temel Konumları

Tablo 7’de görüldüğü gibi öğretmenler  içeriği ve süreci kontrol eden bilgi uzmanı konumundan, öğrenme sürecini destekleyen, rehberlik eden ve bir yardımcı konumuna  gelmektedirler²⁷. Öğrenciler ise grup halinde işbirliği yaparak öğrenen konumundadırlar.